Demokrasiler, bireylerin demokratik tutum ve davranışlarıyla ayakta kalırlar. Demokrasilerde bireyler benmerkezci değil toplumun eşit ve sorumlu birer üyeleri olduklarının bilincindedirler.
Demokratik bir yönetimin varlığı, işleyişi ve sürekliliği de demokratik vatandaş olma bilincine sahip ve bu bilinç çerçevesinde uygun davranışlar sergileyen insanların varlığı ile sağlanabilir. Demokratik vatandaş; demokratik sürecin eşitlik, özgürlük, hukukun üstünlüğü, eşit ve etkin katılım gibi ilkelerin yaşatılması ile mümkün olduğunun bilincindedir. Bu yüzden, her bir birey yaşantısının her anında ve alanında üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmekle yükümlüdür.
Demokrasi, tek başına siyasi yaşamla ilgili olmadığı için sadece yetişkin bireyleri ilgilendirmemektedir. Evde hem ebeveynler hem de diğer aile fertleri birbirlerine karşı demokrasi kültürünün gerektirdiği davranışları sergilemelidirler. Örneğin; Ahmet yeni taşındıkları evdeki odalardan balkonlu olanın kendi odası olmasını istemektedir. Kız kardeşi Ayşe de aynı odanın kendisinin olmasını istemektedir. Bu durumda aile bireylerinin yapması gereken, evdeki imkânlar dahilinde herkesin ihtiyaçları ve isteklerini müzakere edip ortak bir karara varmaktır.
Yukarıdaki metinde verilen örnekteki gibi bireyler yakın çevrelerinde de demokratik ilkeler çerçevesinde hareket etmelidir. Örneğin; mahallede hem fiziksel hem de kültürel olarak birbirinden çok farklı insanlar ortak yaşam alanlarını paylaşırlar. Kültürel farklılıklardan dolayı mahalle sakinlerinden bazıları, mahallelinin alışık olmadığı kıyafetler giyiyor olabilirler. Bu durum çok doğaldır ve saygıyla karşılanması gerekir. Onların fiziksel özellikleri veya giydikleri kıyafetle dalga geçilmemeli, onları aşağılayıcı söz ve davranışlarda bulunulmamalıdır.
Okullar da bireylerin demokratik davranışlar göstermesi gereken toplumsal alanlardandır. Okul ortamında da bireyler birbirlerinin haklarına saygı göstermedikleri davranışlar sergileyebilirler. Bu durumların düzeltilmesinde bireylere sorumluluklar düşmektedir. Demokratik vatandaşlık bilinci, bireylerin toplumsal hayatın bütün alanlarında ihtiyaç duyduğu bilinçtir.
Demokratik vatandaş bilincine sahip olmanın insan hayatında yaptığı değişimi Burcu’nun yaşamında görebiliriz. Eğitimine 11. sınıfta devam etmesi gerekirken maddi imkânsızlıklar dolayısıyla okula gidemeyen Burcu, eğitimine devam edebilmek için Millî Eğitim Bakanlığının iletişim hattı olan ALO 147’yi arayıp okula gitmek istediğini dile getirmiştir. Bu istek üzerine görevliler, öğrencinin ailesini ziyaret etmiş ve bu ziyaret sonrasında kız öğrenci eğitimine devam etmek üzere okuluna geri dönmüştür. Burcu, bu davranışıyla demokratik vatandaşlık bilincinin en güzel örneklerinden birini sergilemiştir.
Toplum hayatının her alanında bireylerin demokratik vatandaşlık bilincinin gereği davranışlar sergilemesiyle demokratik vatandaşlık bilinci kuşaktan kuşağa aktarılan bir kültür hâline dönüşür. Demokrasi kültürünün oluşturulmasında demokratik okul kültürü önemli bir yere sahiptir. Demokratik okul kültürü sayesinde, hak ve sorumluluklarını bilen bireyler, haklarını elde etme ve sorumluluklarını yerine getirme konusunda demokratik vatandaşlık davranışlarını yaşantı hâline getirirler. Demokrasi kültürünün yaygınlaşması ve yerleşmesi için bireyler, aileden başlayarak toplum hayatında üzerine düşen sorumlulukları katılımcı ve aktif bir anlayışla yerine getirmelidirler.
Bir yanıt bırakın