Hak ve Özgürlükleri Sorumlu Kullanmak

İnsan haklarına dayalı demokrasilerde, haklar anayasalarla güvence altına alınmıştır. Ancak, bu hakların anayasalarda yer alması onların insanlar tarafından kullanılmasını sağlamamaktadır.

Hakların kullanılabilmesi, onların farkında olan ve gerektiğinde kullanan bilinçli vatandaş olmayı gerektirmektedir. Örneğin, temiz bir çevrede yaşama hakkımız vardır. Erdem ailesiyle birlikte gittiği bir restoranda sigara içildiğini görmüştür. Erdem’in hakkını arayabilmesinin ilk şartı, sigara içilmeyen, temiz bir ortamda yemek yeme hakkının olduğunun bilincinde olmasıdır.

İkincisi, bu hakkı ihlal edildiğinde, hakkını arama yollarını bilip, bizzat harekete geçmesi gerekir. O halde bilinçli vatandaş olmanın ilk şartı, kişinin kendisine tanınan hak ve özgürlüklerin farkında olmasıdır. İkinci şart ise, bu hak ve özgürlüklerini kullanmak için harekete geçmesidir.

Kişilerin hak ve özgürlüklerinin farkında olup onları kullanabilmesi için devletin bazı önlemler alması gerekir. Devlet, vatandaşlarının hak ve özgürlüklerini yasal güvence altına alarak tanır, korur ve onların uygulanması için uygun şartları hazırlar. Bununla birlikte vatandaşlar da bu hak ve özgürlüklerini kullanırken sorumlu davranmak zorundadırlar. Aslında, haklar sorumluluklarla birlikte gelir. İnsanlara tanınan her hak aynı zamanda onlara bir sorumluluk da yükler. Hak ve özgürlüklerin kullanılmasının gerektirdiği sorumluluğu iki türlü düşünmek mümkündür.

Birincisi, yukarıda belirtilen hak ve özgürlüklerin farkında olma ve onları kullanma sorumluluğudur. Demokrasi, hak ve özgürlüklerin bir ülkede yasal olarak güvence altına alınmasından ziyade, onların kullanılmasıyla ilgilidir. Vatandaşların hak ve özgürlüklerinin bilincinde olarak onları kullanması demokrasi kültürünün gelişmesine katkı sağlar.

Hak ve özgürlüklerin insanlara yüklediği ikinci sorumluluk, onları kullanma süreciyle ilgilidir. Bireyin hak ve özgürlüklerini kullanırken başkalarına ve çevresine karşı sorumlu davranması gerekir. Öncelikle, hak ve özgürlüklerini kullanırken başkalarının hak ve özgürlüklerini ihlal etmemesi önemlidir.

Örneğin, aldığı ürün bozuk çıkan birinin ilgili yerlere durumu bildirmesi, kendisine tanınan tüketici haklarının bilincinde olduğunun ve bu hakkını kullanmak için harekete geçtiğinin bir göstergesidir. Ancak, şikâyetini yaparken başvurduğu satıcıya karşı onur kırıcı bir şekilde davranması, hakkını kullanırken sorumlu davranmadığı anlamına gelir.