Dünyada temel insan hak ve özgürlüklerine karşı tehditler bulunmaktadır. Dünyanın başka ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’de de insan hak ve özgürlükleri ihlalleri yaşanmaktadır. Buna karşın, dünyada tehditleri en aza indirmek, temel insan hak ve özgürlüklerini korumak için çalışmalar da yapılmaktadır.
Dünyada farklı türden insan hak ve özgürlükleri ihlalleri yaşanmaktadır. Bu ihlaller en çok yaşama hakkı, kişi dokunulmazlığı, eğitim hakkı, düşünce ve ifade özgürlüğü alanlarında yaşanmaktadır.
Dünyada insan hak ve özgürlükleri ihlallerini ortadan kaldırmak için çeşitli bildirgeler yayınlanmış ve sözleşmeler imzalanmıştır. Zaman içerisinde dünya devletlerinin çoğu bunlara imza atarak ihlalleri ortadan kaldırmak için birlikte çalışmayı kabul etmişlerdir. 1789 yılında ilan edilen ‘İnsan ve Yurttaşlık Hakları Bildirgesi’nde, ‘güvenlik’ ve ‘baskıya karşı direnme’ haklarını da içererek özgürlüğün tanımı yapılmıştır. Zaman içerisinde, kişisel ve siyasal haklar (birinci kuşak insan hakları), ekonomik, sosyal ve kültürel haklar (ikinci kuşak insan hakları) ve çevresel, kültürel ve gelişme hakları (üçüncü kuşak insan hakları) diye sınıflandırılmış insan haklarını güvence altına alan birçok bildirge ve sözleşme uluslararası toplum tarafından kabul edilmiştir.
Yeni kuşak haklar (dördüncü kuşak insan hakları) ise, toplumsal ve bilimsel gelişmelere paralel olarak insan hak ve özgürlüklerinin korunmasına yönelik yapılan çalışmaları içermektedir. Bu kuşak haklar, bilimin kötüye kullanılması olasılığına karşı etik ve hukuki tedbirlerin alınmasını gerektirir. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde geçen pek çok hüküm, Birleşmiş Milletler tarafından 1966 yılında kabul edilen medeni ve siyasal haklar ile ekonomik ve kültürel haklara ilişkin iki ayrı uluslararası sözleşmeyle devletler açısından bağlayıcı hale gelmiştir (UNICEF, 2013).
İnsan hak ve özgürlükleri konusunda en çok ihlale uğrayan gruplar arasında kadınlar bulunmaktadır. Bu yüzden, kadınlara karşı ihlalleri ortadan kaldırmak için ‘Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi’ gibi uluslar arası belgeler hazırlanmış ve devletler tarafından kanunlar yapılmıştır. Ülkemizde resmî ve sivil toplum kuruluşları kadın hak ve özgürlüklerini koruma çalışmalarına destek olmaktadır.
Kadınlar gibi, insan hakları açısından en çok sorun yaşayan toplumsal gruplardan biri de çocuklardır. Bu yüzden, çocuk hak ve özgürlüklerinin korunması için de bildirge, sözleşme ve kanun gibi düzenlemeler yapılmıştır.
Önceki metinlerde bahsedilen bildirge, sözleşme ve kanunlar çerçevesinde kurulmuş resmî – sivil kurum ve kuruluşlar, dünyada ve Türkiye’de insan hakları ihlallerini azaltmaya çalışmaktadır. Türkiye’de, Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları Komisyonu ve T.C. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı gibi resmî kuruluşlar ile bazı sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarıyla insan hak ve özgürlükleri ihlallerinin önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı’nın en güncel verilerine göre, 2011 yılında Türkiye’de insan hakları ihlal iddialarının toplam sayısı 5289 olmuştur. En çok ihlal iddiaları ‘sağlık ve çevre hakkı’, ‘hasta hakkı’ ve ‘kötü muamele yasağı’ konularında olmuştur (B.İ.H.B., 2012). Bu iddia edilen ihlal konularında gerçekten insan hak ve özgürlükleri ihlal edilmemiş olabilir. Gerçekte yaşanmış olan ihlallerin hepsi resmî kurumlara bildirilmemiş de olabilir. Bu yüzden, bağımsız sivil toplum kuruluşlarının ve toplumun genelinin insan hak ve özgürlük ihlallerinin tespitinde ve önlenmesinde sorumluluk alması gereklidir. Bildirgeler, sözleşmeler, kanunlar ve resmî–sivil kurum ve kuruluşlar tek başlarına insan hak ve özgürlüklerinin korunmasında yeterli değildir.
İnsan hak ve özgürlüklerinin korunması konusunda sadece bilgi sahibi olmak yeterli değildir. Bireylerin, yaşanan hak ve özgürlük ihlalleri konusunda farkındalık seviyelerinin de yüksek olması gerekir. Ayrıca, bireylerin sorumluluk bilinci ile ihlallerin engellenmesi için hem bireysel hem de kurumsal olarak çalışmalara aktif bir şekilde katılması gereklidir. Her gün yazılı ve görsel medyada insan hak ve özgürlüklerine dair haberler verilmektedir. Bu haberlerin bir kısmı olumlu gelişmeleri içerirken, bir kısmı ise olumsuz gelişmeler konusundadır. Kimi zaman çevremizde yaşanan ihlalleri fark etmediğimiz gibi bazen medyada verilen haberlerin de farkına varamıyoruz. Hatta farkına varsak bile bazen duyarsız davranabiliyoruz. Her bireyin doğuştan ve sadece insan olmasından dolayı sahip olduğu hak ve özgürlüklerine karşı yapılan ihlallere habersiz ve kayıtsız kalınmamalıdır. Buna karşılık, bazı önemli ihlaller veya gelişmeler medyada hiç yer bulmayabilir, bazıları eksik veya yanlış/yanlı verilmiş olabilir. Bu yüzden, özellikle insan hak ve özgürlük ihlalleri konusundaki haberlerin kaynaklarına, haberin ve haberi yapanların amaçlarına, farklı haber kaynaklarının da aynı haberi doğruladığına dair kanıtlara dikkat edilmelidir.
“Hakların en birincisi, yaşamak hakkıdır. Diğer bütün haklar ve bu haklara karşılık olarak yapılan görevler, hep yaşamak hakkına dayanır. Bugünkü hukuk, insanları, her kim olursa olsun, herhangi memlekette bulunursa bulunsun, yaşamak hakkına sahip sayar. Şüphe yok, bir insanın yaşamak hakkı, onu diğerlerinin yaşamak hakkına saygı göstermek göreviyle bağlar. Bu fikri daha açık ifade edelim: Bir insanın hakkı, diğer bir insan için görev olur ve yine bir insanın görevi de diğer insanın hakkı demektir. Hak, yetki dediğimiz zaman hemen aynı şeyleri anladığımız gibi görev, zorunluluk, yükümlülük, ödev ve borç da birbirinden ayrılmayan şeylerdir. Anlıyoruz ki, hakkın bulunduğu yerde görev ve görevin bulunduğu yerde hak vardır. Yani, her insan aynı zamanda hem kendine ait birtakım haklara sahiptir, hem de başkalarına ait hakların kendine yüklediği birtakım görevlere sahiptir. İnsanlar, toplumsal yaşamda haklardan ve görevlerden örülmüş bir ağ içinde düşünülebilir.” M.Kemal ATATÜRK (ATAM, 2013).
Bir yanıt bırakın