Dünya Barışı İçin Çalışan Uluslararası Kuruluşlar

Dünya barışı, uluslararası dayanışma ve iş birliğini gerektiren bir konudur.

Dünyanın birçok yerinde devam eden savaşları, çatışmaları tek bir gücün çözmesi mümkün değildir.

Dünya halkları, yaşadıkları acı tecrübelerin sonunda pek çok uluslararası kuruluşun kurulmasına vesile olmuşlardır. Bunlardan en önemlisi İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan Birleşmiş Milletler Teşkilatıdır.

Temel amacı, anlaşmazlıkları çatışma boyutuna gelmeden önlemek, çatışmaya dönüşmüş anlaşmazlıkları ortadan kaldırmak ve çatışmaların yeniden alevlenmesini önlemek olan Birleşmiş Milletlerin üç ana stratejisi vardır: koruyucu diplomasi, koruyucu askerî konuşlanma ve koruyucu silahsızlandırma.

Koruyucu diplomasi, anlaşmazlıkların tırmanmasını engellemeyi, çatışmaya dönüşmeden çözmeyi ya da çatışma çıktığında yayılmasını engellemeyi amaçlar.

Koruyucu askerî güç konuşlandırması, olası çatışmaları önlemek için barış güçlerinin konuşlanmasını, gerilimli bölgelerde güven inşa ederek çatışmaları önleyecek ince bir hattın oluşturulmasını amaçlar. Koruyucu silahsızlandırma ise çatışmaya elverişli bölgelerde hafif silahların sayısını azaltmayı amaç edinir.

Birleşmiş Milletler Teşkilatında ana yargı organı olarak çalışan Uluslararası Adalet Divanının yetki alanı, bir uluslararası uyuşmazlıkta taraf olan ülkelerin kendisine getirdikleri davaları, BM Antlaşması’nın ilgili maddelerini ve yürürlükteki uluslararası antlaşmaların ilgili hükümlerini dikkate alarak çözüme kavuşturmaktır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ise savaşların yıkımına uğramış ülkelere, barışın kalıcı olarak sağlanması için barış gücü gönderme kararı alır ve uygulamaya koyar. Barış gücü, gittiği ülkede insanların güvenliğini sağlar. Taraflar arasında arabuluculuk yapar. Yasaların uygulanmasını ve seçimlerin sağlıklı bir biçimde yapılmasını denetler. Aynı zamanda ekonomik ve sosyal ihtiyaçların karşılanmasına da katkı sunar.

Avrupa Birliği (AB), dünya barışına hizmet eden bir diğer uluslararası kuruluştur. Avrupa ülkeleri, tarihlerinden ders çıkararak ortak bir zeminde buluşmanın ve barışı, refahı, güvenliği sağlamanın yolunu Avrupa Birliğini kurarak tesis etmeye çalışmışlardır. Bunu başardıktan sonra da dünyanın birçok yerinde devam eden savaş ve çatışmalarda söz sahibi olmuşlardır.

Amacı, çalışma yaşamında standartlar belirlemek, temel ilke ve haklar geliştirmek olan Uluslararası Çalışma Örgütü (İLO), adaletin sağlanması konusunda yaptığı çalışmalarla barışa hizmet eden bir diğer uluslararası kuruluştur.

Avrupa Güvenlik ve İş Birliği Teşkilatının (AGİT) temel amacı ise dünya barışını korumak, çatışmaları savaşa dönüşmeden çözmek ve krizleri önlemektir. İlkelerinden bazıları; anlaşmazlıkların barışçıl çözümü, devletlerarası iş birliği, insan hak ve özgürlüklerine saygıdır.

Ülkemizin de üyesi olduğu Avrupa Konseyi; insan hakları, çoğulcu demokrasi ve hukukun üstünlüğü ilkelerini korumak ve güçlendirmek, ırkçılık ve yabancı düşmanlığını engellemek, üye ülkelerin vatandaşlarının yaşam koşullarını daha iyi hâle getirmek vb. çalışmalarıyla dünya barışına hizmet eder.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, insani değerlere ve temel insan haklarına ilişkin hukuksal denetimin uygulandığı bir sistem ortaya koymuştur. Böylece uluslararası sözleşmelerce tanımlanmış olan genel ve soyut haklar, günlük hayatın içinde somut anlamlarına kavuşturulmuştur. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) de bu denetimi yapan kurum olarak öne çıkmıştır.

AİHM, 150’den fazla sayıdaki devletin vatandaşlarından almış olduğu başvurularla dünya üzerindeki en yoğun ve en etkili uluslararası mahkeme konumundadır. AİHM, verdiği adil kararlarla pek çok çatışmayı ortadan kaldırdığı için dünya barışına katkı sunan en etkili kuruluşlardan biridir.