Demokrasinin gelişmesinde ve insan haklarının korunup geliştirilmesinde sivil toplum örgütleri önemli bir yere sahiptir.
Demokrasi özellikle sivil toplumla var olabilen bir yönetim biçimidir. Sivil toplum örgütleri demokrasinin baskı unsurları olarak nitelendirilirler. Etkili bir kamuoyu, basın yayın organları ve sivil toplum örgütleri olmasa iktidarı ellerinde bulunduranlar demokrasi dışı uygulamalara kolayca yönelebilirler.
Sivil toplum örgütleri devleti ve siyasi iktidarları izleyerek demokrasinin dışına çıkan uygulamalara tepki gösterir, gösteri ve yürüyüşler düzenleyerek anti demokratik uygulamaları protesto eder, toplantılar yaparak, seminerler düzenleyerek, basın yayın organlarını kullanarak halkın demokratik sapmalar konusunda bilinçli olmasını sağlarlar.
Halkın demokratik yönetimler üzerinde etkili olabilmek, yönetime daha etkin bir biçimde katılarak sorunlarını çözüme kavuşturmak, kendilerine verilmiş hak ve özgürlükleri genişletmek için kurdukları dernekler sendikalar, kulüpler, odalar, vakıflar vb. birer sivil toplum kuruluşlarıdır.
Uluslararası düzeyde örgütlenmiş olan sivil toplum örgütleri demokrasiye ve insan haklarına ilişkin sorunlara evrensel düzeyde yaklaşırlar. Çeşitli ülkelerdeki insan hakları ihlallerini ve anti demokratik uygulamaları ortadan kaldırmaya çalışırlar. Bu kuruluşlar herhangi bir devletin etki ve güdümünde kalmadıklarından demokrasinin korunmasında devletler kadar etkili olabilirler. Bu kuruluşlar evrensel ölçekte kamuoyu oluşturarak tüm dünyanın halklarının gözünü insan hakları ihlallerine çevirirler.
Uluslararası sivil toplum devletler için büyük bir baskı aracıdır. Uluslararası sivil toplumun dünyanın herhangi bir ülkesinde meydana gelen bir olumsuzluğa dünya kamuoyunun dikkatini çekmesi o devleti uluslararası ilişkiler açısından sıkıntıya sokar.
Uluslararası Sivil Toplum Örgütlerinin Faaliyet Alanları
- İnsan hakları ihlallerinin önlenmesi,
- Savaşların ortadan kaldırılması,
- Gelir adaletsizliğinin ortadan kaldırılması,
- Azgelişmişlikle mücadele,
- Açlığın kıtlığın ve salgın hastalıkların ortadan kaldırılması,
- Cehaletin önlenmesi,
- İşkenceyle mücadele,
- Soykırımla mücadele,
- Irk ayrımcılığının ortadan kaldırılması,
- Düşünce özgürlüğü ihlallerinin ortadan kaldırılması,
- Hızlı nüfus artışın önlenmesi,
- Çevre kirliliğinin önlenmesidir.
Uluslararası Ölçekteki Sivil Toplum Kuruluşları
Uluslararası Kızılhaç Komitesi: 1963’te İsviçre’de kurulmuştur. Bu komite, savaş esirlerine insanca muamele edilmesi için çaba harcar. Savaşlar sırasında oluşacak insan hakları ihlallerini ortadan kaldırmaya çalışır.
Uluslararası Hukuk Komisyonu: Merkezi Cenevre’ de bulunan bu komisyon Dünyanın bütün ülkelerinde hukukun üstünlüğünün sağlanması için çalışır.
Uluslararası Af Örgütü: 1961’de Londra’da kurulan örgüt düşünce suçlularının ve siyasi tutukluların serbest kalması için uğraşır.
Uluslararası PEN Kulübü: 1921’de kurulan bu kulüp özellikle düşünce, ifade ve basın özgürlüğünün sağlanması için çaba harcar.
İnsan Hakları İçin Uluslararası Birlik: 1942’de ABD’de kurulmuştur. Tüm dünyada insan hakları ihlallerinin önlenmesi için çaba sarf eder.
Green Peace: (yeşil barış) Çevre kirlenmesinin önlenmesi için bütün dünyada faaliyet gösterir.
Ulusal Düzeyde Faaliyet Gösteren Sivil Toplum Örgütleri
İnsan Hakları Derneği: İnsan Haklan Derneği, 98 insan hakları savunucusu tarafından 17 Temmuz 1986 tarihinde kuruldu. İnsan Haklan Derneği 34 şubesi ve yaklaşık 16 bin üyesi olan hükumet dışı bir kuruluştur.
Türkiye İnsan Haklar Vakfı: Türkiye İnsan Haklan Vakfı (TİHV), İnsan Haklan Derneği ve 32 insan haklan savunucusu aydın tarafından 1990 yılında Ankara’da kurulmuştur. Türkiye İnsan Haklan Vakfı, Türk Medeni Kanunu’na göre kurulmuş, hükumet dışı ve bağımsız bir kuruluştur.
Türkiye İnsan Haklan Vakfı çalışmalarını Türkiye Cumhuriyeti hükumeti tarafından imzalanmış olsun ya da olmasın bütün uluslararası sözleşmeler ışığında yürütmektedir.
Helsinki Yurttaşlar Derneği: Helsinki Yurttaşlar Derneği, temel hak ve özgürlükler, barış, demokrasi, çoğulculuk alanlarında çalışmalar yapan bir sivil toplum kuruluşudur.
Siyasi partiler, hükumet ve devletlerden bağımsız olarak çalışan Helsinki Yurttaşlar Derneği uluslararası sözleşmelerle belirlenen barış, insan haklan, çevreyi tahrip etmeyen bir ekonomi, demokrasi ve hukukun üstünlüğü gibi evrensel değerlerin hayata geçirilmesini hedeflemiştir.
Türk Demokrasi Vakfı: Türk Demokrasi Vakfı, 20 Şubat 1987’de bir grup siyasetçi, iş adamı, akademisyen ve gazeteci tarafından kurulmuştur. Vakıf, sınırlı ve seçkin üyelere sahiptir. Amacı, demokrasiyi sistem olmasının ötesinde, yurt çapında bir kültür ve yaşam şekli haline getirmektir.
Kaynak: Demokrasi ve İnsan Hakları Eğitimi – Ercan AYDIN
Bir yanıt bırakın