İnsan Hakları Eylem Planı 7. Amaç: Mülkiyet Hakkının Daha Etkin Korunması

Kamulaştırma Uygulamalarından Kaynaklı Mülkiyet Hakkı İhlallerinin Önlenmesi

1. Mülkiyet hakkının etkili bir şekilde korunması amacıyla acele kamulaştırmaya ilişkin hükümleri de içerecek şekilde Kamulaştırma Kanunu ve ilgili diğer mevzuat gözden geçirilecektir.
2. Kamulaştırma bedelinin ödenmesinde gecikilmesi halinde uygulanacak faizin hesaplanmasında tüketici fiyat endeksindeki değişimlerin dikkate alınması sağlanacaktır.
3. Kamulaştırmada “kamu yararı” kararının açık, öngörülebilir ve anlaşılabilir bir şekilde verilmesine yönelik tedbirler alınacaktır.
4. Kamulaştırmasız el atma gibi mülkiyet hakkına yönelik mevzuat ya da uygulamadan kaynaklı müdahalelere karşı valilikler nezdinde idari bir başvuru yolu getirilecek ve kusuru bulunan kamu görevlilerine idari yaptırım uygulanacaktır.
5. Kamulaştırmasız el atma eylemlerinden kaynaklı davaların öncelikle görülmesi ve malikin uğradığı zararların en hızlı şekilde ve gecikmeksizin tazmini sağlanacak, bu davalarda yargılama harç ve giderleri ile vekâlet ücretinin ilgili idareye yükletilmesine ilişkin düzenleme yapılacaktır.
6. Kamulaştırmalarda bedel takdir edilirken, taşınmaz kültür varlıklarının enderlik ve sanat değeri de dikkate alınacaktır.

İcra Takibi ve Yargılama Süreçlerinden Kaynaklı Mülkiyet Hakkı İhlallerinin Önlenmesi

1. İcra ve İflas Kanunu ile Yönetmeliği mülkiyet hakkının en geniş şekilde korunmasını sağlayacak şekilde yeniden düzenlenecektir.
2. Haczedilen malın en üst bedelden satılarak alacaklının alacağına kavuşması ve borçlunun mevcut borcundan kurtulmasını sağlamak amacıyla icra satışlarının tüm aşamaları elektronik ortamda gerçekleştirilecektir.
3. Alacaklıların menfaati de gözetilmek suretiyle borçluya haczedilen malını satma imkânı getirilecektir.
4. İcra takip sürecinde taraflara yansıyan maliyetlerin azaltılması için ihaleye katılım teminat oranı, muhafaza ücretleri ve diğer masraflar azaltılacaktır.
5. Organize bir şekilde ve kötü niyetli olarak ihalenin feshi davası açılmasını ve bu suretle takibin tarafları ile ihale alıcısını mağdur eden uygulamaları ortadan kaldırmak amacıyla gerekli tedbirler alınacaktır.
6. İhalenin feshi davasında talebin reddi halinde hükmolunacak para cezası ölçülülük ilkesi dikkate alınarak yeniden düzenlenecektir.
7. İdari yargıda mülkiyet hakkını etkileyen hususların ivedi yargılama usulüyle hızlı biçimde çözümü sağlanacaktır.
8. Kamu idarelerinin taraf olduğu aynı nitelikteki uyuşmazlıklarda “pilot dava” usulü getirilecek, bu davanın ivedi bir şekilde görülmesi ile verilecek kararın aynı konudaki uyuşmazlıklar bakımından bağlayıcı olması sağlanacaktır.
9. Ceza yargılamasında müsadereye ilişkin mevzuattan ve uygulamadan kaynaklanan sorunlara yönelik usulî güvenceler güçlendirilecektir.
10. Ceza yargılamasında el konulan varlıkların değer kaybının önlenmesi için gerekli çalışmalar yapılacaktır.

İmar Uygulamalarından Kaynaklı Mülkiyet Hakkı İhlallerinin Önlenmesi

1. Düzenleme ortaklık payı ve bedelsiz terk uygulamaları bakımından şeffaflık, hesap verilebilirlik ve objektiflik ilkeleri çerçevesinde uygulama birliği sağlanacaktır.
2. İmar planı izleme ve denetleme sistemi oluşturulacak ve böylelikle parselasyon işlemlerine ilişkin İmar Kanunu’nun 18’inci maddesi uygulamasından kaynaklı olarak vatandaşların yaşadığı mağduriyetler giderilecektir.
3. Hukuki öngörülebilirlik ve belirliliğin güçlendirilmesi için imar planlarındaki değişikliklerden kaynaklı uygulamada yaşanan mağduriyetlerin giderilmesi amacıyla gerekli tedbirler alınacaktır.
4. İmar planlarında, kamu hizmetine tahsis amacıyla mülkiyet hakkına getirilen sınırlandırmalar ile hukuki el atmadan kaynaklı mağduriyetler giderilecektir.

İdari Uygulamalardan Kaynaklı Mülkiyet Hakkı İhlallerinin Önlenmesi

1. Kişilerin lehine olan yerleşik yargı içtihatları idare tarafından düzenli olarak takip edilecek, idarelere yapılan başvuruları kabul etme ve davadan vazgeçme gibi konularda idarelerin yetkileri artırılacaktır.
2. Tapu siciline idareler tarafından konulan kamusal kısıtlamalar, elektronik ortamda malik ve ilgililerin bilgi ve erişimine sunulacaktır.
3. Abonelik sözleşmelerinden alınan güvence bedelinin, verilen hizmetin türüne göre öngörülecek birim miktar üzerinden belirlenmesi ve alındığı tarihteki değerini koruyacak şekilde iadesi sağlanacaktır.
4. Anayasa Mahkemesi ve AİHM’in mülkiyet hakkına ilişkin içtihatlarının tapu ve kadastro işlemlerinde etkin bir şekilde dikkate alınması için ilgili personele yönelik farkındalık artırıcı faaliyetler düzenlenmesi dâhil gerekli tedbirler alınacaktır.
5. Kamu kurumları tarafından yersiz ödeme nedeniyle gerçekleştirilen tahsilât işlemlerinin öngörülebilir ve hakkaniyete uygun bir şekilde yapılması amacıyla uygulamadan kaynaklı bazı aksaklıklar giderilecektir.