İnsan Hakları Eylem Planı 9. Amaç: İnsan Hakları Konusunda Üst Düzey İdari ve Toplumsal Farkındalık

Kamu Görevlilerinin İnsan Hakları Farkındalığının Artırılması

1. İnsan hakları odaklı yönetim ve uygulama örnekleri teşvik edilecek, insan haklarına duyarlı çalışmalarıyla emsallerine göre daha gayretli olan kamu görevlilerinin ödüllendirilmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenecektir.
2. Mülki idare amirleri ile üst kademe kamu yöneticilerinin insan hakları duyarlılığını artırmaya yönelik faaliyetler yapılacaktır.
3. Kolluk görevlilerinin hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim programlarında temel insan hakları konularına geniş bir şekilde yer verilecektir.
4. Kamu kurum ve kuruluşlarının bilgi edinme birimlerinde çalışanlar başta olmak üzere tüm kamu görevlilerine yönelik hizmet öncesi ve hizmet içi eğitimlerde temel insan hakları konularına yer verilecektir.
5. Toplumun insan haklarına duyarlılığını artırmak için din görevlilerine temel insan hakları eğitimi verilecektir.
6. İnsan hakları kurumları ile il ve ilçe insan hakları kurullarının üye ve uzmanlarına, insan hakları alanındaki gelişmelere yönelik faaliyetler düzenlenecektir.
7. Ceza infaz kurumu ve denetimli serbestlik müdürlüğü personeline Avrupa Konseyi ile Birleşmiş Milletler’in tavsiyelerini de içerecek şekilde insan hakları konusunda düzenli eğitim verilecektir.
8. Kadın istihdamının artırılması ve kadınların çalışma hayatına adil şartlarda katılmaları için kamuda gerekli tedbirler alınacak, özel sektör kuruluşları teşvik edilecektir.
9. Kamu görevlilerinin, her türlü kamu hizmetinin yararlanıcıları ve toplumla iletişiminin kişilik haklarına saygı çerçevesinde, daha da geliştirilmesi için eğitim ve farkındalık çalışmaları düzenlenecektir.

Hâkim, Savcı ve Avukatların İnsan Hakları Farkındalığının Artırılması

1. Hâkim, savcı ve avukatlara yönelik meslek öncesi ve meslek içi eğitim faaliyetlerinde Anayasa Mahkemesi ve AİHM içtihatlarını da içerecek şekilde düzenli olarak insan hakları eğitimi verilecektir.
2. Anayasa Mahkemesi ve AİHM kararlarına UYAP üzerinden erişim imkânı sağlanacak, bu kararlar başvuruya konu kararı veren ve kanun yolu incelemesini yapan hâkim ve savcılara bildirilecektir.
3. Hâkim, savcı ve avukatların AİHM, Avrupa Konseyi ve diğer uluslararası insan hakları mekanizmaları nezdinde staj ve çalışma ziyareti yapma imkânları geliştirilecektir.
4. “Hukukçular İçin İnsan Hakları Eğitimi Programı” (HELP) eğitim modülleri Türkçe’ye tercüme edilerek yaygınlaştırılacak ve tüm hukukçuların bu eğitimlerden yararlanmaları teşvik edilecektir.
5. Hâkim ve savcılar ile kamu görevlileri için sosyal medya etik ilkeleri, “tarafsızlık” anlayışı esas alınarak belirlenecektir.
6. Hukuki dinlenilme hakkının eksiksiz biçimde sağlanması ve yargılama süreçlerinde vatandaşlarla saygılı ve nezaketli bir iletişim sürdürülmesi amacıyla yargı mensuplarına yönelik düzenli eğitim faaliyetleri yapılacaktır.
7. Hâkim ve savcı adayları ile avukat stajyerlerine Anayasa Mahkemesi’nde staj imkânı sağlanacaktır.

Kamuoyunun İnsan Hakları Farkındalığının Artırılması

1. Her yıl “Türkiye İnsan Hakları Raporu” hazırlanacak ve kamuoyu ile paylaşılacaktır.
2. BM İş Hayatı ve İnsan Hakları Rehber İlkeleri dikkate alınarak iş ve çalışma hayatına ilişkin ulusal rehber ilkeler hazırlanacak ve farkındalık artırıcı faaliyetler düzenlenecektir.
3. Adliye basın sözcüleri, sözlü ve yazılı açıklamalar ile yargısal süreçler hakkında kamuoyunu hızlı ve doğru bir şekilde bilgilendirecektir.
4. Yargının milletimize taahhüdü olan Türk Yargı Etiği Bildirgesi’nin uygulanırlığı ile adliyelerde bilinirliği ve görünürlüğü artırılacaktır.
5. Kamuoyunda insan haklarına ilişkin algı, ihtiyaç ve talep ile uygulamanın etkilerini ölçmek amacıyla alan araştırmaları yapılacaktır.
6. İnsan hakları ve adalet alanında sürdürülebilir bir iletişim stratejisi geliştirilecektir. Bu bağlamda “insan hakları ve adalet’’ temalı sinema, tiyatro ve televizyon yapımları ile kısa film yarışmaları teşvik edilecek ve bu alanlarda kitle iletişim araçlarıyla eğitici ve öğretici nitelikte yayınlar yapılacaktır.
7. İnsan hakları alanında rol modeller ve başarı örnekleri uygun iletişim araçlarıyla kamuoyuna duyurulacak ve böylelikle iyi uygulamaların teşvik edilmesi sağlanacaktır.

İnsan Hakları Eğitiminin Geliştirilmesi ve Yaygınlaştırılması

1. İnsan hakları bilincinin küçük yaşlardan itibaren yerleşmesi amacıyla ilk ve ortaöğretimde insan hakları konulu ders programları geliştirilecektir.
2. İlköğretim ve ortaöğretimde insan hakları ve adalet konulu dersleri veren öğretmenlere yönelik sertifika programları düzenlenecek, bu derslerin işlenmesi sırasında hukuk fakültesi mezunlarından da yararlanılacaktır.
3. İnsan hakları dersi, hukuk fakültelerinde zorunlu hale gelecek, ilgili diğer fakültelerin ders kataloglarında da yer alacaktır.
4. İnsan hakları alanında lisansüstü programlar ile akademik araştırmalar teşvik edilecek, süreli ve süresiz yayınlar hazırlanacaktır.
5. Üniversitelerde insan hakları anabilim dalı ile insan hakları araştırma merkezleri yaygınlaştırılacaktır.
6. Kamu Personeli Seçme Sınavı, Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı, Hâkim ve Savcı Adaylığı Sınavı gibi sınavlarda, adayların insan hakları hukuku alanındaki bilgileri de ölçülecektir.
7. Adalet Bakanlığı tarafından “İnsan Hakları Eğitimi” konulu sertifika programları düzenlenecek, insan haklarına yönelik proje ve çalışmalarda bu sertifika sahiplerinin uzmanlıklarından faydalanılacaktır.

Hukuk Eğitiminin Kalitesinin Artırılması

1. Hukuk fakültelerinde öğrenim süresi beş yıla çıkartılacak; hukuk metodolojisi, hukuki gerekçelendirme ve karar yazımı ile adalet psikolojisi gibi derslerle programlar zenginleştirilecek ve eğitimin uygulamayla bağlantısı güçlendirilecektir.
2. Hukuk fakültelerine girişte uygulanan 125 bin başarı sıralaması şartı önümüzdeki yıl 100 bine yükseltilecek, süreç içerisinde bu başarı sıralaması şartı kalite odaklı daha da iyileştirilecektir.
3. Hukuk fakültelerinin kontenjanları daha nitelikli eğitim verilmesini sağlayacak düzeyde tutulacaktır.
4. Hukuk fakültelerine öğrenci alınabilmesi için gerekli öğretim üyesi ve anabilim dalı sayısına ilişkin standartlar yükseltilecektir.
5. Hukuk fakültesi dekanları sadece hukuk fakültesi mezunu akademisyenler arasından belirlenecektir.
6. Adalet meslek yüksekokullarının sadece örgün eğitim vermesi sağlanacaktır.
7. Yargı kurumları ile hukuk fakülteleri arasında yaygın işbirliği mekanizmaları geliştirilecek ve “hukuk kliniği” uygulamaları yaygınlaştırılacaktır.
8. Adalet Bakanlığı ile hukuk fakülteleri arasında hukuk eğitiminin geliştirilmesi ve mesleki kalitenin artırılmasına yönelik işbirliği güçlendirilecektir.

Uluslararası İnsan Hakları Mekanizmaları ile İşbirliğinin Geliştirilmesi

1. İnsan haklarına ilişkin taraf olmadığımız uluslararası sözleşmeler ve ek protokollerin imza ve onay süreçleri gözden geçirilecektir.
2. Başta AİHM ve BM İnsan Hakları Konseyi olmak üzere uluslararası insan hakları mekanizmaları ile işbirliği geliştirilecektir.
3. İnsan hakları hukukuyla ilgili uluslararası gelişmeleri takip etmek ve hukuki olgulara ilişkin toplumsal talep ve ihtiyaçları dikkate alarak yeni politika önerileri geliştirmek üzere “Hukuk Araştırmaları Enstitüsü” kurulacaktır.
4. Hâkim, savcı, avukat, kamu görevlileri ve akademisyenler ile lisans veya lisansüstü eğitim alanların başta insan hakları olmak üzere farklı hukuk disiplinlerinde yurtdışında eğitim görmeleri için “İnsan Hakları Araştırma Bursu” sağlanacaktır.
5. Uluslararası insan hakları kurumlarında görev alabilecek nitelikte, yetişmiş uzman sayısı artırılacaktır.
6. AİHM kararları ile insan haklarına ilişkin uluslararası rapor, rehber ve benzeri belgeler, tercüme edilerek ilgili kurumlarla paylaşılacaktır.